NĂM 146 TCN | LA MÃ CỔ ĐẠI

HƠN 2000 NĂM TRƯỚC

• La Mã đã có nước mắm gồm hai loại: garum và liquamen đều ủ cá và muối.
• Axít amin và các chất ngọt được kích hoạt từ quy trình lên men thịt cá… có trong nước mắm cổ của La Mã giống như nước mắm ngày nay.

THẾ KỶ IX | CHĂM PA

(HƠN 1,000 NĂM TRƯỚC)

• Với sự phát triển của con đường tơ lụa trên biển từ thế kỷ IX, nước mắm đã theo chân những thương buôn Ấn Độ du nhập vào Chăm Pa.
• Hải trình của con đường tơ lụa này xuất phát từ cực Tây là Roma qua các hải cảng trung cận đông như Cairo, men theo bờ biển Nam Ấn Độ, qua Thái Lan, vòng xuống eo Malacca để vào Thái Bình Dương với vương quốc Chăm Pa nằm ngay cửa ngõ vùng biển này.

NĂM 1693 | VIỆT NAM

(HƠN 300 NĂM TRƯỚC)

• Sau khi chúa sãi Nguyễn Phúc Nguyên gả con gái thứ ba là công nữ Nguyễn Phúc Ngọc Khoa cho vua Chămpa là Po Romé vào năm Tân Mùi 1631, người Việt đã tiếp cận cách làm nước mắm của người Chămpa. Từ “ủ chượp” nước mắm ngày nay cũng có nguồn gốc từ tiếng Chăm.
• Người Việt tại Phan Thiết đã nâng kỹ nghệ làm nước mắm lên tầm cao hơn thành một ngành thương mại quan trọng với sự xuất hiện của thùng lều gỗ ủ chượp lượng lớn, sự ra đời của tĩn gốm đựng nước mắm và ghe bầu chuyên chở đi khắp cả nước từ năm 1693.

NĂM 2018 | BẢO TÀNG NƯỚC MẮM TẠI PHAN THIẾT

• Bảo tàng Làng Chài Xưa, bảo tàng nước mắm đầu tiên ra đời và nước mắm Tĩn xưa đựng trong bình gốm được hồi sinh.
• Với hơn 2,000 ngàn năm từ khi xuất hiện và 300 năm phát triển tại Việt Nam, nước mắm đã trở thành quốc hồn quốc túy của dân tộc, xứng đáng được nghiên cứu, bảo tồn và ngành sản xuất nước mắm truyền thống xứng đáng được giữ gìn và trân trọng.